'Diyabetik ayak' ihmale gelmez!

Tüm dünyada ve ülkemizde önemli sağlık problemlerinden biri olan diyabet sinsice ilerleyerek vücudumuzun tüm sistemlerinde hasarlar oluşturabiliyor. Diyabetin en önemli komplikasyonlarından biri ise ayaklarda oluşturduğu ciddi yaralar ve buna bağlı olarak gelişen enfeksiyonlar.

• 16.03.2022 18:56

Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Selim Aydın, diyabet hastalığında ihmal edilen en ufak bir yaranın bile çok büyük ve problemli bir hale dönüşebileceğine dikkat çekerek, “Öyle ki kontrol altında olmayan diyabetik ayak, hastaların istirahat halindeyken ağrı kesici ilaçlarla geçmeyen ciddi iskemik ağrılarla baş etmek zorunda kalmalarına, kısa mesafede bile yürümekte güçlük çekmelerine, çok daha önemlisi ayak veya bacaklarını kaybetmelerine yol açabiliyor. Bu nedenle diyabet hastaları ayak bakımlarına çok özen göstermeli, çatlak veya yara oluştuğunu fark ettiklerinde zaman kaybetmeden hekime başvurmalılar.” diyor.

Ülkemizde 1.5 milyon kişinin sorunu

Yapılan çalışmalara göre, diyabet hastalarının yaklaşık yüzde 10-15’i, yaşamlarının bir döneminde diyabetik ayak yarasıyla karşı karşıya kalıyor. Yaklaşık 10 milyon diyabet hastasının olduğu tahmin edilen ülkemizde, 1-1,5 milyon hastanın diyabetik ayak yarasıyla mücadele ettiği düşünülüyor. Yapılan çalışmalar; tüm dünyada diyabetin oluşturduğu komplikasyon nedeniyle her 20 saniyede bir ayak kaybı yaşandığını gösteriyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Selim Aydın, diyabetik ayağa erken müdahale edilmesinin uzuv kaybına kadar gidecek olan süreci önleyebildiğine işaret ederek, “Diyabetik ayaklarda, bacak damarlarındaki tıkanıklıkların tedavi edilmesi ve beraberinde yapılacak olan yara bakım tedavisi sayesinde günümüzde ayak ve bacakların birçoğunun kesilmesi önlenebiliyor. Üstelik bacak damarlarında oluşan darlık veya tıkanıklıkların çoğu endovasküler olarak damar içerisinden uygulanan kapalı yöntemlerle herhangi bir kesi olmadan tedavi edilebiliyor, bu sayede hastalar kısa sürede hastaneden taburcu olabiliyor.” bilgisini veriyor.

Hastalar ayaklarındaki yaraları fark etmiyor

Diyabet hastalarında terleme mekanizmasının bozulması nedeniyle ayakta kuruluk, ciltte çatlak ve yarıklar gelişebiliyor. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Selim Aydın, bu çatlak ve yarıkların mantar ile diğer enfeksiyon ajanları için giriş noktasını oluşturduğunu belirterek, “Çatlaklardan içeri giren mikroplar kan akımında sorun yaşanan ayaklarda ciddi enfeksiyonlara neden olabiliyor. Enfeksiyon da bu çatlakların büyümesine ve derinleşmesine yol açıyor. Diyabete bağlı gelişen damar harabiyeti sonucunda ayağın yeteri kadar kanlanmaması nedeniyle yaranın iyileşmesi gecikiyor. Duyusal sinirlerde yine diyabete bağlı gelişen harabiyet sonucunda hasta ayağındaki enfeksiyon kapmış olan yara ve ağrıyı hissetmiyor. Hasta yaranın farkına vardığında ise yara çoktan ayağı ve bacağı tehdit eder hale gelmiş oluyor. Dolayısıyla hastaların ayaklarını düzenli olarak kontrol etmeleri diyabetik ayakta büyük önem taşıyor” diyor.

KAPALI YÖNTEMLER: YÜKSEK BAŞARI SAĞLANABİLİYOR

Diyabete bağlı oluşan bacak damarlarındaki darlık ile tıkanıklıkların tedavisi, kapalı (endovasküler) ve açık cerrahi olarak yapılabiliyor. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Selim Aydın, diyabet nedeniyle gelişen yaranın iyileşmesi için tedavilerle ayağın ve parmakları besleyen en az bir damarın kanlanmasının sağlanması gerektiğini belirterek, “Günümüzde endovasküler denilen kapalı yöntemlerle kasık ve/veya ayak damarlarına iğne deliklerinden yapılan girişimlerle, herhangi bir kesi olmadan, ayakların kanlanmasında oldukça başarılı sonuçlar alınabiliyor.” diyor.

Balon anjiyoplasti

Balon anjiyoplasti, tıkalı damarlara kapalı şekilde yapılan en yaygın tedavi yöntemi olarak yerini koruyor. Bu yöntemle damar içerisinden gönderilen bir balon kateteri, darlık ve tıkanıklık gelişmiş bölgede şişirilerek, darlığı giderebiliyor. Ardından balon indirilerek geri alınıyor. Ancak özellikle diyabet hastalarında damar duvarlarının sert ve taşlaşmış plaklarla tıkalı olması nedeniyle balon uygulanan hastaların yaklaşık yarısında bu plaklar yırtılabiliyor. Bu nedenle tekrar tıkanmayı önlemek amacıyla balon işlemi sonrasında damar içerisine çeşitli boyut ve uzunluklarda stentler konuluyor.

Damar tıraşlama yöntemi

Çok küçük ve ince olan diz altı damarlarına stent yerleştirildiğinde, bu stentler kısa sürede daralıp tıkanabiliyor, bunun sonucunda damarların yeniden açılması güçleşebiliyor. Doç. Dr. Selim Aydın, ‘aterektomi’ denilen ‘damar tıraşlama’ yöntemiyle bu sorunun ortadan kaldırıldığını belirterek, şöyle devam ediyor: “Özellikle kasığın alt tarafında ve diz altında olan damar tıkanıklıkların tedavisinde stent kullanımını azaltarak sonuçların daha iyi olmasını sağlamak amacıyla başvurulan damar tıraşlama – aterektomi yöntemi ciddi faydalar sağlıyor. Balon anjiyoplasti işlemi öncesinde, damar tıraşlama yöntemiyle damarın içerisinde yer alan sert ve taşlaşmış plaklar kesilip dışarı çıkartıldığında damar duvarı yumuşuyor, dolayısıyla balon işlemi sonrasında damar duvarında yırtıklar oluşmuyor. Ayrıca üzerinde damarın açık kalma süresini uzatan ilaçlı balonlar kullanıldığında ilaç damar duvarına daha iyi nüfuz edebiliyor. Bu etkileri sayesinde çoğu hastada stentlere ihtiyaç duyulmuyor.”

Bypass yöntemi

Diyabetik ayakta başvurulan bir başka yöntem ise bypass (köprüleme) ameliyatı. Hastanın kendi bacağından açık veya kapalı (endoskopik) olarak çıkartılan toplardamarlar kullanılarak yapılan bypass ameliyatı gibi açık cerrahi işlemlerle de ayak ve bacak beslenmesi sağlanabiliyor. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Selim Aydın, “Kapalı yöntemle damarları açılamayan hastalarda uygulanan bypass ameliyatı da ayağın kurtarılması için hayati bir öneme sahiptir.” diyor.